Çinko fosfat amorf yapıda çökme sonucu oluşan bir reaksiyondur. Gri-siyah renklerde oluşur. Fosfat kaplamanın en önemli özellikleri; kristal yapının homojenliği ve büyüklüğü, fosfat ağırlığı ve korozyon direncidir. Boya altı uygulamalarda tri katyon, di katyon ve mono katyon olarak kullanılır. Reaksiyonu hızlandırmak için hızlandırıcı ve pH düzenleyiciler eklenebilir. Dikkat edilmesi gereken parametreler sıcaklık, zaman, konsantrasyon, pH ve toplam asit-serbest asit miktarlarıdır.
Çinko fosfat prosesi uzun ömürlü korozyon direnci sağlar. Kullanılması diğer fosfatlara göre daha zor işlemler gerektirir ayrıca maliyeti de daha yüksektir. İyi bir çinko fosfat tabakası ince kristalli ve istenilen kalınlıkta olmalıdır. Bu durum daldırma uygulamalarda sürekli taze fosfat çözeltisiyle, püskürtme uygulamalarda ise düşük basınçta yüksek debide çalışan nozüllerin kullanılmasıyla sağlanabilir. Çinko fosfat kristallerinin homojen ve tane boyutunun küçük olması için fosfat banyolarından önce aktivasyon banyoları kullanılabilir. Nikel, mangan ve organik bileşikler kaplama formunu hızlandırmak, kristal şekillerini geliştirmek ve performanslarını arttırmak için fosfat banyolarına eklenir.
Çinko fosfat uygulaması ağırlıklı olarak; bağlantı elemanları, el aletleri, vida, somun, civata, fren parçaları, debriyaj parçaları, motor elemanları vb. malzemelerin kullanıldığı sektörlerde tercih edilmektedir. Çinko fosfat kaplama uygulamalarında rastlanan problemlerin ana nedeni ; çinko fosfat banyosundaki Toplam asit/Serbest asit oran dengesinin bozulmasıdır. Bu oran fosfat prosesi için oldukça önemlidir. Genelde bu oranın 6 – 8 arasında olması istenir.
Çinko fosfat prosesi tek başına uygulandığında 0,5-2 saat tuz testi sonucu verir (ASTM B 117). Bu prosese pasivasyon eklendiğinde tuz testi dayanımı 24 saate çıkar. Koruyucu yağ, vaks ya da toz boya uygulandığında ise uygulanan tabakaya göre 48 saatten 720 saate kadar sonuç alınabilir.
Kaynak: Net Kimya – AR&GE Departmanı / Reyhan ÇELİK
